igara başta olmak üzere tütün dünyanın giderek terk ettiği bir üründür. Doğum öncesinden başlayarak, çocuk ve erişkinlikte ölüme kadar götüren 50’nin üzerinde sağlık sorununa yol açar. Önlenebilir hastalık ve ölüm sebepleri arasında en önde gelen nedenlerdendir. Dünyada yılda 5.4 milyon kişi sigara kullanımı dolayısıyla ortaya çıkan hastalıklar nedeniyle hayatını kaybetmektedir. Türkiye’de ise tüm ölümlerin yüzde 23’ü sigaraya bağlı hastalıklardan kaynaklanmaktadır.
Dünyadaki gelişmiş ülkeler, vatandaşlarını sigaranın zararlarından koruyan yasaları başarı ile uygulamaya koymaktadırlar. Bu kapsamda ülkemizde 1996 yılında yürürlüğe girmiş olan 4207 sayılı “Tütün Mamullerinin Zararlarının Önlenmesine Dair Kanun” çok önemli bir gelişmedir. Sayın Başbakanımızın tütünle mücadele çalışmalarına kattığı ivme ile 3 Ocak 2008 tarihinde 5727 sayılı “Tütün Mamullerinin Zararlarının Önlenmesine Dair Kanunda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun” TBMM’de kabul edilmiştir. Son olarak, söz konusu kanunun özel hukuk kişilerine ait olan lokantalar ile kahvehane, kafeterya, birahane gibi eğlence hizmeti verilen işletmelerde tütün ürünlerinin tüketilmemesi ile ilgili hükümleri 19 Temmuz 2009 tarihinden itibaren yürürlüğe girmiştir.
Sigarayı bırakmak, kişinin sağlığında belirgin iyileşmeler sağlamakta, sigarayı bırakmayı takip eden ilk 20 dakika içerisinde vücudumuzda bir takım önemli ve faydalı değişiklikler olmaya başlamakta ve yıllar boyunca devam etmektedir. Sigarayı bıraktıktan 20 dakika sonra kan basıncı ve nabız sayısı normale döner, 12 saat sonra kandaki karbon monoksit düzeyi normal seviyesine gelir, 2 hafta – 3 ay sonra kalp krizi geçirme riski azalmaya, akciğer fonksiyonları gelişmeye başlar, 1 ay , 9 ay sonra nefes darlığı ve öksürük azalır, 1 yıl sonra kalp krizi geçirme riski sigara içen birine göre yarı yarıya azalır.
Sigara içenler sigara içmeyenlere göre daha az iştahlıdır. Sigarayı bırakan bireylerin bir kısmı kilo almaya başlar. Bu durum sigara içenlerde yeterli ve dengeli besin seçimini de olumsuz etkilemektedir. Sigarayı bırakma ile birlikte özellikle psikolojik bağımlılığı olan bireylerde aşırı besin tüketimine eğilim görülmekte, kolay tüketilebilir ancak yüksek kalorili besin alımı artmaktadır. Sigarayı bıraktıktan sonraki ilk 3 gün en zor dönemdir. Özellikle ilk günlerde sigara içme isteğinden kurtulmak için aşırı yeme eğilimini önlemek amacıyla fiziksel açlıkla duyguların neden olduğu açlık arasındaki farkı öğrenmeye çalışmak çok önemlidir.
Yapılan bilimsel araştırmalara göre, sigara dumanındaki pek çok maddenin oksidan etki gösterdiği, vücutta hücre hasarına neden olan ve bağışıklık sistemini olumsuz etkileyen serbest radikal oluşumunu arttırdığı bilinmektedir. Bu nedenle sigara içenlerde vücudun savunma sisteminde antioksidan olarak görev yapan E ve C vitaminleri ile A vitaminin ön maddesi beta karotenin kandaki seviyeleri düşüktür. Ayrıca, sigara içiminin bazı B vitaminlerinin ve özellikle B12 vitamininin düzeyini düşürdüğü de bilinmektedir.
Sigarayı Bırakanlara Sağlıklı Beslenme Önerileri:
1. Yaşamın her döneminde yeterli ve dengeli beslenme sağlığın korunması için esastır. Bu nedenle, dört besin grubunda bulunan çeşitli besinler en az 3 ana ve 3 ara öğünde yeterli miktarlarda alınmalıdır.
2. Bu geçiş döneminde kilo kontrolünü sağlamak amacıyla; acıkıldığında ya da yeme ihtiyacı duyulduğunda tüketilecek besinlere dikkat edilmelidir. Örneğin sıcak çikolata yerine süt içilmesi, tatlı yerine meyve yenilmesi, kalorisi yüksek kuruyemişler yerine kuru meyvelerin tüketilmesi tercih edilmelidir. Evde ya da işyerinizdeki çekmecede enerji yoğunluğu yüksek besinlerin bulundurulmaması, çay veya kahveyle birlikte sigara içilmesi istendiğinde taze sıkılmış meyve suyu ya da meyve özlü çayların tüketilmesi tercih edilmelidir.
3. Sigarayı bırakma ile birlikte tat ve koku alma duyusu iyileştiği için yemek yeme isteği artabilir. Bu nedenle, besinler yavaş yavaş tüketilmeli, lokmalar çok çiğnenmelidir.
4. Yemek yerken, porsiyon büyüklüklerinin azaltılması, küçük kase ve tabaklar kullanılması da kilo kontrolünün sağlanmasına yardımcı olacaktır.
5. Sigarayı bırakan bireylerde savunma sistemini güçlendirmek ve oluşan serbest radikallerin vücuda verdikleri hasarın vücut tarafından onarılmasına yardımcı olmak amacıyla antioksidan vitaminlerden zengin sebze ve meyve tüketiminin arttırılması gerekmektedir. İmkanlar dahilinde her gün mevsiminde bol bulunan sebze ve meyvelerden en az 5 porsiyon tüketilmesi önerilmektedir.
6. Sigarayı bırakanlarda görülen bir diğer sorun kabızlık şikayetleridir. Kabızlık şikayetlerinin azaltılması için, tam tahıl ürünleri ve kepekli ürünleri tercih etmek, kuru meyvelerden özellikle erik, incir ve kayısı tüketimini arttırmak, posa içeriği yüksek olması nedeniyle sebze ve meyve tüketimini arttırmak önerilmektedir. Şikayetlerin azaltılmasında haftada en az 3 kere yarım saat kadar tempolu yürümek veya sabah kahvaltıdan önce 15 dakika boyunca karın kaslarını çalıştırmak da yararlı olacaktır.
7. Sigaranın vücutta neden olduğu toksik maddelerin atılabilmesi için en iyi içecek sudur. Bu nedenle, doktor tarafından aksi söylenmemişse her gün en az 2-2.5 litre (12-14 su bardağı) su içilmeli, sıvı alımının karşılanmasında ıhlamur, adaçayı, kuşburnu çayı, açık çay gibi içecekler tercih edilmelidir.
Ptsi Ağus. 31, 2009 9:55 am
